Jedno z wyższych miejsc (wydma około 29 metrów wysokości) znajdowało się około 500 m na północny-wschód od miejscowości Kahlberg, obecnie Krynica Morska (do 1958 r. Łysica). Miejsce to wybrano na lokalizację latarni morskiej.

Wody Zatoki Gdańskiej oddzielone są od Zalewu Wiślanego mierzeją z wysokimi wydmami porośniętymi w przeważającej części lasami iglastymi. Średnia wysokość mierzei wynosi 20-25 m. Jedno z wyższych miejsc (wydma około 29 metrów wysokości) znajdowało się około 500 m na północny-wschód od miejscowości Kahlberg, obecnie Krynica Morska (do 1958 r. Łysica). Miejsce to wybrano na lokalizację latarni morskiej, która swym zasięgiem umożliwiałaby bezpieczniejszą żeglugę nocą nie tylko w południowo-wschodniej części Zatoki Gdańskiej, ale również na wodach Zalewu Wiślanego. 

Pierwsze zaświecenie w 1895 r.

Ówczesna administracja morska sprawująca nadzór nad tym akwenem, mieszcząca się w Neufahrwasser (obecnie Gdańsk Nowy Port), zleciła wybudowanie wieży i budynku techniczno-socjalnego elbląskiemu przedsiębiorcy budowlanemu Edwardowi Stachowi. Prace rozpoczęto z początkiem czerwca 1894 r. Ze względu na brak w okolicy odpowiednich materiałów budowlanych cegłę sprowadzono z cegielni w Matarni koło Gdańska, a elementy granitowe z Drezna. 

Na czworokątnym cokole zbudowano okrągłą, 18 m wieżę zakończoną ośmiokątnym granitowym gzymsem, gdzie umieszczono laternę wykonaną w Gdańsku. Po niespełna roku od rozpoczęcia budowy, w laternie na poziomie 48 m n.p.m. zainstalowano aparat Fresnela III klasy (ogniskowa 500 mm) dostarczony przez firmę z Rathenow koło Berlina. Źródłem światła był palnik żarowy zasilany benzolem (ciecz, mieszanina zawierająca głównie benzen, toluen i ksylen). 

Oddana do użytku latarnia miała światło o charakterystyce błyskowej (po 2 s świecenia następowała 4 s przerwa) i zasięgu 18 Mm (mil morskich). Pierwsze zaświecenie światła odbyło się 1 maja 1895 r. i było widziane na wodach Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego. Po wschodniej stronie do wieży przylegał budynek zaplecza technicznego. Cały obiekt był dwukolorowy: wieża z czerwonej cegły i laterna pomalowana na szaro pod kolor użytych elementów z granitu. 

1895-1945

Nie taka łatwa obsługa

Obsługa światła zainstalowanego w 1895 r. była bardzo skomplikowana i wymagała ciągłego dozorowania. Dysze w palniku zatykały się i światło gasło. Zagrażało to ciągłości pracy latarni. W tym celu zastosowano inny rodzaj paliwa. W miejsce używanego dotychczas benzolu użyto skroplony pod ciśnieniem gaz. Butle z gazem umieszczono w piwnicy przeznaczonej dotychczas do przechowywania benzolu. Instalację gazową wykonała firma Juliusa Pintscha z Berlina. Rozwiązanie to spowodowało zmniejszenie obsady latarni o jedną osobę, gdyż teraz światło nie wymagało już ciągłej obserwacji palnika, lecz wystarczyło okresowe sprawdzanie co 6 godzin. 

Wprowadzona 5 grudnia 1928 r. zmiana zasilania źródła światła zmieniła także jego charakterystykę, bo nowa to 2 s światła i 9,5 s przerwy. Dotychczasowe źródło światła nie zostało zdemontowane i w ten sposób uzyskano światło rezerwowe na wypadek awarii nowo zamontowanego sprzętu. Nowe, gazowe źródło światła miało jednak bardzo poważny mankament. W miesiącach zimowych występowało zjawisko skraplania się pary wodnej, powodując jej zamarzanie na szybach laterny przy temperaturze minus 15˚C i zmniejszenie zasięgu świecenia, a zainstalowanie centralnego ogrzewania w latarni spowodowało powstawanie cienkiej warstwy lodu już przy temperaturze zewnętrznej minus 5˚C. W celu niedopuszczenia do zmniejszenia zasięgu światła wskutek skraplania się pary wodnej zaniechano ogrzewania latarni od sezonu 1931/32.

Zelektryfikowanie wzgórza latarni nastąpiło w grudniu 1938 r. Zmianę źródła światła na zasilanie elektryczne przerwała wojna (1939-1945). Latarnia działała do lutego 1945 r. Wycofujący się żołnierze niemieccy zaminowali cały obiekt. Gdy żołnierze wojsk radzieckich zdobyli latarnię, wówczas nastąpiła eksplozja. Wielu z nich zginęło pod gruzami. Pochowani są na sąsiadującym z latarnią cmentarzem. 

Nowa latarnia

Południowo-wschodnia część Zatoki Gdańskiej i Zalew Wiślany pozostały bez latarni morskiej. Decyzją Urzędu Morskiego w Gdyni zainstalowano prowizoryczne nawigacyjne światło acetylenowe. Zostało ono umieszczone na wieżyczce wzniesionej na dachu werandy domu wczasowego „Bałtyk” w miejscowości Łysica (od 1958 r. Krynica Morska). Program reaktywowania latarni morskich realizowany po II wojnie światowej przez Administrację Morską zdecydował o budowie nowej latarni. 

Zakład Budownictwa Politechniki Gdańskiej pod kierownictwem prof. Stanisława Puzyny (1883-1955) opracował oryginalny i nowatorski projekt. Ze względu na małe zróżnicowanie wysokościowe Mierzei Wiślanej decyzja o lokalizacji nowej latarni nie była trudna. Wybrano miejsce zburzonej latarni i obok ruin zbudowano nową. Konstrukcja latarni morskiej to 26,5 m wysokości, wieża o średnicy 6 m u dołu i 4,5 m u góry, przykryta stożkowym dachem. Wieżę wykonano z betonowych pustaków. 84 wąskich stopni, zabezpieczonych barierą, prowadzących na górę zostało osadzonych na wewnętrznej ścianie wieży. W latarni umieszczono urządzenie optyczno-świetlne składające się z cylindrycznej soczewki o średnicy 500 mm i dwupozycyjnego zmieniacza z dwoma żarówkami o mocy 1000W/220V każda. Uroczystego zaświecenia światła latarni dokonał dyrektor Gdańskiego Urzędu Morskiego kpt. ż. w. Waldemar Wallas w dniu 25 sierpnia 1951 r. o godz. 18.57.

Radiolatarnia

Oprócz systemów optycznych określenia pozycji na morzu w II pol. XX w. stosowano także systemy radiowe. Latarnia morska w Krynicy była jedną z wielu, na której zainstalowana była radiolatarnia. W latach 1957-1997 spełniała taką funkcję w łańcuchu radiolatarni Zatoki Gdańskiej wysyłając w eter rozpoznawczy sygnał „KM” alfabetem Morse’a. Czas nadawania sygnału następował cztery razy na godzinę, a mianowicie w 2, 8, 32 i 38 minucie każdej godziny, a podczas mgły co 6 minut, zaczynając w 2 minucie każdej godziny. Nawigatorzy rozpoznawali ten radiowy sygnał: „-.---„ (kreska, kropka, trzy kreski). To Krynica Morska. Zdemontowane elementy radiolatarni i masztu znajdują się obecnie w Muzeum Latarnictwa w Rozewiu.

Źródło: tpnmm.pl. Poprawki i skróty od redakcji