We wsi Żelichowo (dawniej Cyganek) - jadąc na Mierzeję Wiślaną od strony Nowego Dworu Gdańskiego - znajduje się gospoda Mały Holender. W historycznym wnętrzu domu podcieniowego serwowane są dania, bazujące na dawnych przepisach oraz inspirowane historią regionu.

Wejście do Gospody Mały Holender

W pierwszym odcinku naszej opowieści przybliżyliśmy wieś, w której znajduje się gospoda. W części drugiej wyjaśniliśmy skąd wziął się ten dom w Żelichowie i pokazaliśmy układ pomieszczeń. Teraz zaprezentujemy kościół św. Mikołaja w Żelichowie znajdujący się przy gospodzie. 

Historia kościoła św. Mikołaja w Żelichowie

Kościół powstał w połowie XIV w. Zbudowano go w osi wschód – zachód z wejściem od strony zachodniej. Jego najstarszą częścią jest prezbiterium. Masywne mury, zakończone łukiem okna w części wschodniej oraz przypory świadczą o jego gotyckim rodowodzie. Ze względu na bliskość rzeki kościół od zawsze narażony był na powodzie i zawilgocenie. Najprawdopodobniej to właśnie woda była przyczyną przebudowy świątyni i wzniesienia części nawowej budynku w konstrukcji ryglowej. W XIX w. przeniesiono też zniszczoną w wyniku zawilgocenia zakrystię ze ściany północnej na południową.

Kościół św. Mikołaja znajduje się przy Gospodzie Mały Holender

Cudowne wnętrze 

Wnętrze kościoła to prawdziwa atrakcja dla miłośników sztuki. Zachował się w nim oryginalny wystrój świątyni z XVIII w. Jest on zasługą działań ówczesnego proboszcza parafii – Jana Chryzostoma Mockiego. To on zamówił w Gdańsku wykonanie wiszących w kościele obrazów oraz ambony i ołtarzy bocznych. Duże wrażenie robi również pochodzący z tego samego okresu prospekt organowy. Same zaś organy są młodsze, bowiem pochodzą z początków XX w.

Największą atrakcją świątyni jest jednak polichromia wykonana w połowie XVIII w. na drewnianym suficie. Oprócz symbolicznego ukazania Chrystusa jako baranka, w centralnym jej punkcie przedstawiony został na niej również patron kościoła św. Mikołaj. Po bokach znajdują się postacie apostołów oraz świętych.

Rys historyczny

Kościół znacząco ucierpiał w trakcie działań w czasie II wojny światowej. W 1945 r. rozebrano wieżę, która jako najwyższy punkt we wsi mogła służyć za punkt orientacyjny dla nacierającej Armii Czerwonej. Widocznym śladem wojennej pożogi jest także figura Chrystusa, pamiątka misji franciszkanów, w której zobaczymy liczne otwory po kulach. 

Wraz z przybyciem na Żuław w ramach Akcji Wisła (1947 r.) społeczności ukraińskiej, kościół zaczął pełnić funkcję centrum życia religijnego i kulturalnego grekokatolików widać to również w wystroju kościoła. Pojawiły się charakterystyczne dla obrządków wschodnich ikonostas, ikony oraz bogato zdobiony żyrandol. 

Kościół powstał w połowie XIV w.

Remonty i marzenia 

W ostatnich latach świątynia przeszła liczne remonty. W planach są kolejne. Marzeniem gospodarza świątyni, księdza Pawła Potocznego, jest odbudowa wieży kościelnej w jej przedwojennym kształcie. Prace zostały podzielone na etapy. Obecnie trwa zbiórka pieniędzy na ten cel. W 2017 r. dzięki staraniom obecnego proboszcza parafii udało się do świątyni przenieść z Barii szczątki patrona kościoła, które obecnie są w nim eksponowane. 

Warto wspomnieć, że parafia jest również organizatorem tzw. Małej Sarepty - spotkań dla dzieci i młodzieży greckokatolickiej z terenów Polski północnej. 

Kościół św. Mikołaja - zobacz galerię zdjęć